Πύργος Πειραιά

Με ύψος 84 μέτρα, ο Πύργος Πειραιά κυριαρχεί στο λιμάνι της πόλης από το 1975, όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή του με σχέδια των αρχιτεκτόνων Ιωάννη Βικέλα, Δημοσθένη Μολφέση και Αλέξανδρου Λοΐζου. Από το πολυώροφο κτίριο μόνο οι τρεις πρώτοι όροφοι χρησιμοποιήθηκαν και ο Πύργος σταδιακά εγκαταλείφθηκε, παραμένοντας ημιτελής και άδειος ως τον Ιούλιο του 2020, όταν η κοινοπραξία των DIMAND, EBRD και PRODEA Investments υπέγραψε με τον Δήμο Πειραιά 99ετή σύμβαση παραχώρησης και άρχισαν οι εργασίες ανακατασκευής του, μια επένδυση που η συνολική ακαθάριστη αξία της εκτιμάται στα 113.514.000 €.

Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, ο Πύργος Πειραιά έχει μεταμορφωθεί σε ένα υπερσύγχρονο κτίριο μικτής χρήσης με εμπορικά καταστήματα, γραφεία και χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας. Το ανακαινισμένο  κτίριο των 34.600 τ.μ. και των 22 ορόφων προσφέρει πανοραμική θέα, ενώ αποτελεί το πρώτο πολυώροφο κτίριο στη χώρα μας που θα λάβει πιστοποίηση LEED PLATINUM και WELL.

Για την ανακατασκευή του κτιρίου επιλέχθηκαν κορυφαίες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες συνεργάστηκαν άψογα για το βέλτιστο αποτέλεσμα.

Η BETAPLAN, από τα μέσα Μαΐου του 2019, ανέλαβε «επικεφαλής αρχιτέκτων» στο έργο της αποπεράτωσης και επαναλειτουργίας του εγκαταλελειμμένου Πύργου του Πειραιά, έπειτα από πρόσκληση της DIMAND για συμμετοχή στον διαγωνισμό. Στη συνέχεια, προσχώρησαν στην αρχιτεκτονική ομάδα τα γραφεία PILA και ASPA – KST, το πρώτο με αντικείμενο τον σχεδιασμό των όψεων και των κοινόχρηστων χώρων του κτιρίου και το δεύτερο τον σχεδιασμό των εμπορικών χώρων. Η BETAPLAN, εκτός από τον συντονισμό του έργου, ανέλαβε να επιλύσει και μία σειρά μεγάλων και κρίσιμων προβλημάτων για την ολοκλήρωσή του, όπως η προσαρμογή του κτιρίου που μελετήθηκε τη δεκαετία του 1960 στους ισχύοντες κανονισμούς, η εφαρμογή των απαιτήσεων του ισχύοντος Αντισεισμικού κανονισμού, όπως προέκυπταν από τη στατική μελέτη, η συμμόρφωση και ο συντονισμός όλων των μελετών του κτιρίου για την πιστοποίησή του, σύμφωνα με το πρότυπο ενεργειακής συμπεριφοράς “LEED” στην υψηλότερη βαθμίδα “Platinum”, ο σχεδιασμός των γραφειακών χώρων και η δημιουργία μοντέλου σχεδιασμού στην πλατφόρμα ΒΙΜ 360 (Autodesk Construction Cloud).

Στη διαδικασία στελέχωσης της εργοταξιακής ομάδας BIM της ΤΕΡΝΑ Α.Ε. συμμετείχαν οι EB/Architects, οι οποίοι ανέλαβαν τις αρμοδιότητες ΒΙΜ Management και τη σχετική εκπροσώπηση στον Κύριο του Έργου, συμπλήρωσαν και αναβάθμισαν τα Μοντέλα BIM ώστε να ενσωματώνουν τα συγκεκριμένα συστήματα και υλικά που εφαρμόστηκαν στο έργο, χρησιμοποίησαν τεχνικές διασύνδεσης των μοντέλων BIM  με τους Πίνακες Ποσοτήτων-Προϋπολογισμού για την αυτοματοποιημένη τεκμηρίωση των επιμετρήσεων, εφάρμοσαν τεχνικές αυτόματου εντοπισμού και αναφοράς προβλημάτων συντονισμού (BIM Clash Detection & Analysis) για την υποστήριξη του χωρικού συντονισμού των κατασκευών, καθώς και το πρωτόκολλο COBie (Construction Operation Building Information Exchange) ως απαραίτητη υποδομή για την αξιοποίηση της μεθοδολογίας BIM κατά τη Λειτουργία και Συντήρηση του Έργου και, τέλος, συμμετείχαν στην παραγωγή συντονισμένων κατασκευαστικών σχεδίων, εξαγόμενων από τα μοντέλα BIM.

Η πρόσοψη

Το αρχιτεκτονικό γραφείο PILA ανέλαβε τον επανασχεδιασμό της πρόσοψης του κτιρίου, με στόχο την ανάδειξή του σε ένα δυναμικό τοπόσημο που αντανακλά τη ζωτική ενέργεια του Πειραιά, μιας ζωντανής πόλης που βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Η πρόσοψη έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε ο Πύργος να συνδιαλέγεται δυναμικά με την καθημερινή ζωή της πόλης, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής αλλά και των ίδιων των χρηστών του. Η προτεινόμενη όψη ισορροπεί τη μεγάλη κλίμακα του Πύργου με τη μικρότερη κλίμακα της πόλης, ενώ παράλληλα οριοθετεί φιλόξενους εξωτερικούς χώρους και ευκαιρίες για να βιώσει κανείς τη μοναδική θέα προς το λιμάνι.

Η πρόσοψη που προτάθηκε από τους PILA αποτελείται από ένα σύστημα σκίασης κατακόρυφων και οριζόντιων περσίδων, το οποίο τυλίγει τον όγκο του Πύργου. Κάθε κατακόρυφη περσίδα μετατοπίζεται οριζόντια από τον ένα όροφο στον άλλο, δημιουργώντας ένα μοτίβο σπείρας που τυλίγεται γύρω από το κτίριο. Η στροφή των περσίδων έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να βελτιστοποιεί την απόδοση σκίασης του κτιρίου και να ενισχύει την πανοραμική θέα του. Το μοτίβο φαίνεται να ολισθαίνει απαλά από τη μία πρόσοψη στην άλλη, δίνοντας την εντύπωση ενός τεράστιου πέπλου που ντύνει τον Πύργο και δημιουργώντας, παράλληλα, μια δυναμική οπτική εμπειρία που μεταμορφώνεται συνεχώς, ανάλογα με τις γωνίες θέασης του παρατηρητή.

Ο σχεδιασμός του συστήματος σκίασης είναι αποτέλεσμα μιας φιλόδοξης στρατηγικής βιωσιμότητας και εξοικονόμησης ενέργειας. Μετά από σχολαστική ηλιακή μελέτη, οι κατακόρυφες και οι οριζόντιες περσίδες του Πύργου σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να μειώνουν την ηλιακή έκθεση των όψεων κατά 50%, με αποτέλεσμα εκτιμώμενη μείωση κατά 20% των συνολικών ενεργειακών απαιτήσεων. Τόσο το σύστημα σκίασης όσο και το σύστημα υαλοπετάσματος σχεδιάστηκαν από την Avantech σε συνεργασία με την ΕΤΕΜ, ενώ η κατασκευή τους ανατέθηκε στην εταιρεία ΤΕΡΝΑ Α.Ε., που αποτελεί τον γενικό εργολάβο του έργου.

Καινοτόμες λύσεις

Μια από τις βασικές προκλήσεις, όσον αφορά την κατασκευή της πρόσοψης, ήταν η ανάγκη εξεύρεσης καινοτόμων λύσεων που να μπορούν να «παντρέψουν» την υποδομή του ΄70 με ένα σύγχρονο κέλυφος πολύ υψηλών απαιτήσεων και προδιαγραφών. Κλειδί της επιτυχίας, αποτέλεσε η χρήση unitized curtain walls, συστημάτων που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις ανεμοπιέσεις και τις σεισμικές μετακινήσεις, ακολουθώντας παράλληλα τις σύγχρονες τάσεις. Η ETEM παρείχε τα εν λόγω συστήματα, ειδικά προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες του Πύργου Πειραιά, με βασικό στόχο την επίτευξη της βέλτιστης ισορροπίας ανάμεσα στην εξοικονόμηση ενέργειας, τη διάχυση του φυσικού φωτός στο εσωτερικό και την ανεμπόδιστη θέα.

Για την επένδυση της όψης του Πύργου Πειραιά χρησιμοποιήθηκαν σύνθετα πάνελ αλουμινίου etalbond® A2 της Elval Colour, σε απόχρωση 955 Anodised Look C0/EV1 από τη συλλογή Future Classic. Επίσης, στην επιφάνεια των πάνελ εφαρμόστηκε η προστατευτική επίστρωση arypon®, μόνιμη επεξεργασία βασισμένη στη νανοτεχνολογία για προϊόντα αλουμινίου, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσφέρει επιφάνειες που είναι ευκολότερο να καθαριστούν.

Όσον αφορά την επιλογή των υαλοπινάκων, η εταιρεία Saint Gobain, σε συνεννόηση με το αρχιτεκτονικό γραφείο PILA, δημιούργησε στην υπηρεσία GlassPro Live προοπτική και προσομοίωση του Πύργου Πειραιά με διάφορους υαλοπίνακες Saint Gobain, ώστε ο αρχιτέκτονας να είναι σε θέση να επιλέξει τους καταλληλότερους με κριτήρια χρώματος και αισθητικής. Στη συνέχεια, οργάνωσε την παραγωγή Live size Mockup δειγμάτων μεγάλων διαστάσεων, προκειμένου να μπορεί ο αρχιτέκτονας να έχει οπτική επαφή με τους υαλοπίνακες και να προβεί στην τελική επιλογή. H Saint Gobain για να είναι βέβαιη ότι μπορεί να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του έργου, γνωρίζοντας τους χρόνους του και σε συνεννόηση με τον façade builder, οργάνωσε την παραγωγή των εργοστασίων της στη Γερμανία και τη Ρουμανία, έτσι ώστε οι υαλοπίνακες να είναι διαθέσιμοι χωρίς καθυστέρηση, όταν απαιτηθούν για το έργο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Saint Gobain ανέλαβε να οργανώσει και να παραλάβει το υαλοστάσιο από το παλαιό κτίριο και να το ανακυκλώσει στο εργοστάσιο της Ρουμανίας, ενώ τον διαχωρισμό και τον καθαρισμό των γυαλιών ανέλαβε η ΤΕΡΝΑ Α.Ε. με αίτημα της DIMAND. Συνολικά, από τους 135 τόνους υαλοθραύσματος που συγκεντρώθηκαν, κατάλληλοι για ανακύκλωση κρίθηκαν οι 125 τόνοι.

Το Podium

Την υλοποίηση των εργασιών στην περιοχή του Podium (2ου ορόφου, 1ου ορόφου, ημιώροφου και ισογείου) ανέλαβε εξολοκλήρου η TechnikAL. Συγκεκριμένα, η εταιρεία υλοποίησε τον σχεδιασμό του ειδικού συστήματος υαλοπετάσματος σύμφωνα με τις προδιαγραφές του έργου, τον σχεδιασμό και την κατασκευή του ειδικού σκελετού στήριξης των υαλοπετασμάτων με ειδικά διαμορφωμένα μεταλλικά brackets διαχωρισμένα σε 12 διαφορετικά group (ανάλογα με τη δυσκολία της εφαρμογής ανά όροφο και σημείο), τον σχεδιασμό και την κατασκευή του ειδικού σκελετού στήριξης των περσίδων σκίασης επάνω στα υαλοπετάσματα, καθώς και τη μελέτη, τον στατικό υπολογισμό και την τοποθέτησή τους. Ανέλαβε, επίσης, την προμήθεια και τοποθέτηση υαλοπινάκων για τους συγκεκριμένους ορόφους, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 36% του συνολικού έργου.

Έμφαση στην πυρασφάλεια

Στην ανακατασκευή του Πύργου Πειραιά, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην πυρασφάλεια του κτιρίου. Γι΄αυτό η ilicon ανέλαβε την κατασκευή και τοποθέτηση πυράντοχων και καπνοστεγών υαλοθυρών του συστήματος ilicon PYROSTEEL με χαλύβδινα προφίλ και πυράντοχους υαλοπίνακες. Πρόκειται για σύστημα δοκιμασμένο και πλήρως πιστοποιημένο για κατηγορία πυραντίστασης ΕW30 κατά ΕΝ 13501-2, το οποίο ικανοποιεί επιπλέον και το κριτήριο καπνοστεγανότητας για κατηγορίες Sa/S200. Η τυπολογία περιλαμβάνει εσωτερικές δίφυλλες ανοιγόμενες υαλόθυρες, οι οποίες τοποθετήθηκαν στους προθαλάμους των ανελκυστήρων από τον 3ο έως τον 22ο όροφο. Οι υαλόθυρες φέρουν ανοξείδωτο εξοπλισμό κατάλληλο για χρήση σε περίπτωση πανικού και παρέχουν τη δυνατότητα ελεγχόμενης πρόσβασης αμφίπλευρα.